آموزش آسان آرایۀ حس آمیزی
آرایۀ حس آمیزی
* حس آمیزی: آمیختن دو یا چند حس از حواسّ پنج گانۀ انسان در کلام است، به گونه‌ای که با ایجاد موسیقی معنوی به تاثیر سخن بیفزاید و سبب زیبایی آن شود.
به عبارت دیگر وقتی از کاری سخن می‌گوییم که مربوط به حس شنوایی است و در ادامه از فعلی استفاده
می‌کنیم که به حس بینایی مربوط می‌شود ـ به جای استفاده از فعلی که به شنوایی مربوط است ـ از آرایۀ حس آمیزی بهره برده‌ایم.
مثال 1:
ببین چه می‌گویم.
– این جمله را بارها در گفتار روزمرّه شنیده‌ایم. گوینده از ما می‌خواهد که گفته هایش را به جای آن که بشنویم، ببینیم.
یعنی به جای «حس شنوایی» از «حس بینایی» برای درک و فهم سخنانش استفاده کنیم و به جای
«شنیدن» سخنش، آن را «ببینیم».
به این آمیختن دو حس «بینایی» و «شنوایی» ، آرایۀ «حس آمیزی» می‌گویند.
مثال 2:
بوی بهبود ز اوضاع جهان می‌شنوم
شادی آورد گُل و باد صبا شاد آمد.
– در این بیت، شاعر «بوی بهبود زمانه» را «شنیده» است. اما آیا «بو» «شنیدنی» است؟ یعنی با گوش می‌توان «بو» را درک کرد و شنید؟
جواب منفی است، زیرا ما «بو» را با شامّۀ خود، یعنی حس «بویایی» و با بینی حس می‌کنیم و می‌فهمیم.
همان طور که می‌بینیم، شاعر در این بیت دو حس «بویایی» و «شنوایی» را با هم آمیخته و آرایۀ «حس آمیزی» را به وجود آورده است.
مثال 3:
از این شعر تَرِ شیرین ز شاهنشه عجب دارم
که سر تا پای حافظ را چرا در زر نمی‌گیرد.
– در این بیت ترکیب زیبای «شِعرِ تَرِ شیرین» به کار رفته است. «شعر» را باید با حسّ «شنوایی» بشنویم.
«تَر بودن» را باید با حسّ «لامسه یا بساوایی» بفهمیم. «شیرین بودن» را باید با حسّ «چشایی یا ذائقه» درک کنیم.
شاعر با استفاده از این ترکیب، سه حسّ «شنوایی»، «لامسه» و «چشایی» را با هم آمیخته و آرایۀ «حس آمیزی» را به وجود آورده است.
تهیه کننده: احمدرضا مرادی
این مطلب چقدر مفید بود ؟؟؟
